Strefa Wiedzy

Dieta bogatoresztkowa, nazywana również dietą wysokobłonnikową, to sposób żywienia wskazany osobom, które mają problem z prawidłowym funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Jakie są zasady diety bogatoresztkowej, na czym polega, jakie są zalecane produkty, jakie wskazania i przeciwwskazania do jej stosowania i jak wygląda przykładowy jadłospis diety bogatoresztkowej?

Na czym polega dieta bogatoresztkowa?

Dietę bogatoresztkową charakteryzuje zwiększony udział polisacharydów: błonnika pokarmowego, celulozy, hemicelulozy, lignin, niż w standardowej diecie podstawowej. Nie są one źródłem energii ani nie zawierają składników odżywczych, ale odgrywają znaczącą rolę dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Zalecana dzienna podaż błonnika w diecie podstawowej wynosi od 20-25 g do 40 g, natomiast w przypadku wprowadzania diety bogatoresztkowej zaleca się zwiększenie spożycia błonnika do nawet 70g dziennie. Nie są one trawione przez ludzki organizm, lecz wpływają na pasaż jelitowy, oczyszczając jelita z resztek i produktów przemiany materii. Dieta bogatoresztkowa charakteryzuje się więc właściwościami leczniczymi i jest polecana osobom cierpiącym na problemy ze strony układu pokarmowego, m.in. na:

• problemy trawienne,
• zaparcia i wzdęcia,
• hemoroidy,
• powolną przemianę materii,
• kamicę żółciową,
• uchyłkowatość jelita grubego.

Wprowadzenie diety bogatoresztkowej warto wprowadzić także w przypadku miażdżycy, cukrzycy i otyłości, w profilaktyce zespołu metabolicznego. Wysoka zawartość błonnika pokarmowego w diecie przyczynia się do profilaktyki raka jelita grubego, gdyż polisacharydy mają zdolność wchłaniania czynników kancerogennych. Błonnik pęcznieje w żołądku, dając uczucie sytości po posiłku przez dłuższy czas, stabilizuje poziom glukozy i cholesterolu we krwi.

Dieta bogatoresztkowa - produkty 

Stosowanie diety wysokobłonnikowej wiąże się ze zwiększeniem spożycia produktów bogatych w błonnik. Są to przede wszystkim warzywa i owoce oraz pełnoziarniste produkty zbożowe, zbilansowane z dobrymi źródłami białka i tłuszczów.

Produkty dozwolone i zabronione w diecie wysokobłonnikowej to m.in:

• wśród produktów dozwolonych znajdują się: płatki owsiane, otręby pszenne i żytnie, mąka razowa / pełnoziarnista żytnia i pszenna, kasza gryczana, jaglana, ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty, pieczywo żytnie, pieczywo razowe, chude mleko, białe sery, naturalne fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurty, kefiry, maślanki i zsiadłe mleko, białe chude mięso, chude ryby, białko jaj, oliwa z oliwek, wszystkie warzywa i owoce (w postaci gotowanej, surówek czy sałatek), nasiona roślin strączkowych, suszone owoce, pestki, nasiona, orzechy, słaba kawa naturalna, kawa zbożowa, ziołowe herbaty, woda mineralna.
• Oprócz wyboru odpowiednich produktów bogatych w błonnik pokarmowy ważne jest także, by były one gotowane lub duszone w sposób al dente, zachowują wtedy więcej wartości odżywczych oraz niski indeks glikemiczny.
• zabronione są przede wszystkim potrawy smażone, produkty wysokotłuszczowe i produkty wysokoprzetworzone, zalecane jest także wykluczenie słodyczy oraz zminimalizowanie użycia cukru. Dieta wysokobłonnikowa wyklucza spożywanie produktów z białej mąki, białego pieczywa, wyrobów cukierniczych, kaszy manny, płatków kukurydzianych, białego ryżu, tłustych mięs, podrobów, tłuszczów zwierzęcych, dużych ilości żółtka jaj, produktów mlecznych o wyższej zawartości tłuszczu (pełnotłustego mleka, śmietany, tłustych serów), alkoholu, mocnej kawy i herbaty, słonych przekąsek i słodkich napojów.

Dieta bogatoresztkowa - jadłospis przykładowy

Śniadanie: kanapki z pieczywa razowego z wędliną drobiową, sałatą, pomidorem i rzodkiewką,

II śniadanie: jogurt naturalny z jabłkiem i płatkami owsianymi,

Obiad: kasza gryczana z pieczonym dorszem i surówką z kiszonej kapusty,

Kolacja: sałatka z różnych rodzajów sałat, ogórka, cebuli i papryki z grillowanym kurczakiem, sosem vinegret i pieczywem razowym.

Błonnik wiąże wodę, dlatego ważne jest, by dbać o odpowiednią podaż płynów, najlepiej pijąc około 2 l wody dziennie.

Dieta bogatoresztkowa - przeciwwskazania

Dieta bogatoresztkowa to dieta, która nie może być stosowana przez każdego. Przeciwwskazaniami do jej stosowania są nieżyt przewodu pokarmowego, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba wrzodowa żołądka, choroba wrzodowa dwunastnicy, stany zapalne żołądka, jelit, trzustki i dróg żółciowych, stany pooperacyjne, stan niedożywienia, choroby zakaźne, osteoporoza, anemia. Osobom, które zmagają się z takimi dolegliwościami, większe ilości błonnika nierozpuszczalnego w diecie mogą wpłynąć na zaostrzenie stanów zapalnych, pogorszenie samopoczucia. Należy zachować ostrożność także w przypadku dzieci i osób starszych. Pomimo wywierania pozytywnego wpływu na pasaż jelitowy i regulację cyklu wypróżnień, nierozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego utrudnia wchłanianie składników odżywczych, co przy dłuższym stosowaniu może przyczynić się do niedożywienia. 

Należy pamiętać, że stosowanie diety bogatoresztkowej na własną rękę może przynieść odwrotne skutki od zamierzonych, dlatego warto przed wprowadzaniem znacznych zmian w diecie zacząć od konsultacji z dietetykiem lub lekarzem, którzy ocenią, czy dany sposób żywienia może przynieść oczekiwane efekty i nie wpłynie negatywnie na aktualny stan zdrowia.